Przemoc wobec seniorów jest zjawiskiem coraz bardziej powszechnym, a jednocześnie wstydliwym i przemilczanym. Jej skala rośnie i dotyczy nie tylko placówek zajmujących się seniorami, ale także środowisk domowych osób starszych...
Osoby w podeszłym wieku często boją się opowiadać, że doświadczyli przemocy w obawie przed agresorem, a czasami z braku wiedzy że dane działanie skierowane wobec nich ma znamiona przemocy. Stąd wynika problem z niedoszacowaniem skali zjawiska, które w rzeczywistości jest dużo większe niż podają statystyki. Jednym z najczęściej doświadczanych przez seniorów rodzajów nadużyć jestprzemoc fizyczna. Agresor ma na celu narazić swoją ofiarę na obrażenia ciała, utratę zdrowia a nawet zagrożenie życia. Przemoc fizyczna polega na zadawaniu bólu, kopaniu, biciu, gryzieniu, wykręcaniu rąk, podtapianiu, przypalaniu papierosem. W jej wyniku senior może doznać urazu kończyn, głowy, na jego ciele pojawiają się liczne krwiaki. Ten rodzaj przemocy jest najłatwiejszy do zdiagnozowania, gdyż można zaobserwować uszkodzenia ciała, ich rodzaj i zakres.
Drugim rodzajem nadużyć, których doświadczają seniorzy jestprzemoc psychiczna. Polega ona na zaburzeniu poczucia bezpieczeństwa seniora, pomniejszeniu jego poczucia wartości, poniżeniu go i upokorzeniu. Przejawia się w krzykach, lekceważącym wypowiadaniu się, nieustannym krytykowaniu, wyśmiewaniu się, izolowaniu od innych ludzi (np. poprzez zakaz opuszczania domu lub wręcz zamknięcie w pokoju), pozbawieniu możliwości rozmowy z pozostałymi domownikami. W wyniku stosowania przemocy psychicznej senior może popaść w depresję, jest zastraszony, wycofany, niezdolny do podejmowania decyzji.
Seniorzy doświadczają także przemocy ekonomicznej, która jest stosowana w szczególności przez dzieci, wnuki lub współmałżonka. Polega ona na odbieraniu seniorowi możliwości decydowania o sposobie wydatkowania swojej emerytury (poprzez odebranie świadczenia), na zmuszeniu go do finansowania potrzeb życiowych członków rodziny, na kwestionowaniu zasadności ponoszonych przez niego wydatków. O przemocy ekonomicznej można mówić także wtedy gdy osoba starsza zostaje zmuszona do wzięcia kredytu, zmiany testamentu lub przepisania nieruchomości na inną osobę - z reguły na członka swojej rodziny. Często osoby starsze nie traktują takich zachowań w kategorii przemocy uważając, że są zobowiązani do wspierania finansowego swoich bliskich nawet kosztem braku możliwości zaspokajania własnych potrzeb. Przemocą ekonomiczną jest także metoda „na wnuczka”, polegająca na wyłudzeniu pieniędzy przez osoby niespokrewnione z seniorem.
Rzadziej stosowanym rodzajem przemocy wobec tej grupy wiekowej jest przemoc seksualna. Jej ofiarami padają głównie kobiety a agresorem może być najbliższy członek rodziny jak współmałżonek czy wnuk. Przemoc seksualna to nie tylko zmuszenie do odbycia stosunku (gwałt), ale także zmuszanie do oglądania pornografii, wchodzenie do łazienki, gdy starsza osoba bierze kąpiel, czy opowiadanie w jej obecności historii o podtekście seksualnym.
Przemoc wobec osoby starszej może mieć również charakterzaniedbania. Przejawia się ona wtedy w pozbawieniu go pożywienia lub dostępu do wody, w podawaniu zbyt wysokich lub zbyt niskich dawek leków, w braku dbałości o higienę seniora, w braku dbałości o dostosowanie jego ubioru do pory roku. Na skutek zaniedbania stan zdrowia seniora szybko może ulec pogorszeniu, podobnie jak jego kondycja psychiczna.
Wszystkie powyżej wymienione rodzaje przemocy mogą przybrać także formę przemocy instytucjonalnej, co oznacza że osoba starsza doświadcza jej w instytucjach powołanych do opieki nad nią lub mających za zadanie wspomóc ją w codziennym funkcjonowaniu (jak domy pomocy społecznej, placówki pobytu dziennego, szpitale).